«در سال ۶۶ و در یک مقطع آقای محسن رضایی از فرماندهی سپاه پاسداران استعفا می‌کند که تاکنون کمتر به این عنوان پرداخته شده است هست. این مساله در کتاب خاطرات آیت‌ا.
ماجرای استعفای محسن رضایی از فرماندهی سپاه
عبارات مهم : رضایی
به گزارش آرزوی بزرگ ؛ «مناقشه بر سر آخر جنگ و چگونگی فرماندهی آیت ا… هاشمی(ره) همچنان بعد از درگذشت ایشان ادامه دارد. ماجرا از جایی شروع شد که یکی از مسئولان بیان کرد آیت ا… هاشمی به دلایلی فرمانده جنگ نبوده هست. این ادعا ولی خیلی سریع با تصویر العمل فاطمه هاشمی فرزند آیت ا… هاشمی همراه شد که عنوان کرد: «پدر من فرمانده جنگ نبود بلکه فرمانده صلح بوده است.» به نظر می رسد بعضی از گروه ها و افراد در فضای سیاسی کشور تلاش می کنند نقش آیت ا… هاشمی در جنگ و همچنین آخر جنگ را مبهم و کمرنگ نشان دهند تا به بعضی از منافع گروهی و سیاسی خود دست پیدا کنند. به همین علت و جهت تحلیل و بررسی نقش آیت ا… هاشمی در آخر جنگ و همچنین آخرین اوضاع وصیتنامه ایشان با دکتر غلامعلی رجایی، مشاور آیت ا… هاشمی در مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت وگو کردیم.
ماجرای استعفای محسن رضایی از فرماندهی سپاه
دکتر رجایی اعتقاد است: «حضرت امام(ره) با توجه با استدلال جمعی فرماندهان نظامی تصمیم به پذیرش قطعنامه ۵۹۸ می گیرند و هیچ فردی و از جمله آیت ا… هاشمی به تنهایی در تصمیم حضرت امام(ره) نقش کلیدی نداشته هست. آیت ا… هاشمی از سال ۶۲ و بعد از فتح خرمشهر به دنبال آخر جنگ بود و به همین علت به دنبال رویکردی بود که بتواند زمینه آخر جنگ را به وجود بیاورد. با این همه کشور عزیزمان ایران زمانی قطعنامه ۵۹۸ را می پذیرد که کشور در اوضاع مناسبی قرار ندارد و هم از نظر اقتصادی و هم از نظر تجهیزاتی در اوضاع قابل قبولی نیست. در نتیجه حضرت امام(ره) نه تنها آیت ا… هاشمی، بلکه هیچکس را عامل مهم پذیرش قطعنامه تلقی نمی کنند و با توجه به جمیع جهات به آخر جنگ رضایت می دهند.»
در ادامه متن گفت وگوی «آرمان» با دکتر غلامعلی رجایی را از نظر می گذرانید.
«در سال ۶۶ و در یک مقطع آقای محسن رضایی از فرماندهی سپاه پاسداران استعفا می‌کند که تاکنون کمتر به این عنوان پرداخته شده است هست. این مساله در کتاب خاطرات آیت‌ا.
چرا در مقطع کنونی دوباره عنوان آخر جنگ و اتفاقاتی که در سال ۶۷ رخ داده به وسیله بعضی افراد مطرح شده است است؟ نشانه از مطرح کردن چنین مسائلی بعد از درگذشت آیت ا… هاشمی چیست؟
مهم ترین علت مطرح کردن چنین مباحثی نادیده گرفتن نقش آیت ا… هاشمی در مقاطع متفاوت انقلاب اسلامی و از جمله در دوران مدیرت جنگ هست. به نظر می رسد این پرسشها با علم به این که آیت ا… هاشمی در قید حیات نیستند و امکان پاسخگویی صریح از جانب ایشان وجود ندارد، مطرح می شود. این افراد باید به این مساله آگاه باشند که نقش و منش آیت ا… هاشمی به عنوان یک فقیه مجتهد نواندیش هیچ گاه فراموش نخواهد شد. آیت ا… هاشمی مانند کوه دماوند بودند.
هر گاه کوه دماوند از خاطر ایرانیان فراموش شد، آیت ا… هاشمی نیز فراموش خواهد شد. کسانی که به دنبال پاک کردن نقش آیت ا… هاشمی در انقلاب اسلامی و نظام هستند با انگیزه های نفسانی و سیاسی دست به چنین کاری می زنند. از سوی دیگر بسیاری از جنبه های شخصیتی آیت ا… هاشمی به دلایل متفاوت نادیده گرفته شده است هست. جهت مثال آیت ا… هاشمی خطبه های زیادی خوانده و در خطبه های خود به نکات بدیع و مهم اجتماعی و سیاسی اشاره کرده است که هیچ کدام از این خطبه ها مورد استفاده قرار نمی گیرد و کسی به این خطبه ها توجه نمی کند. از سوی دیگر آیت ا… هاشمی بیش از ۵۰ جلد تفسیر قرآن نوشته و به صورت موضوعی آیه های قرآن مجید را بررسی کرده هست. جهت مثال مفهوم اعتدال در قرآن مجید را تنها می توان در مجموعه آثار آیت ا… هاشمی پیدا کرد. با این حال هنوز جامعه قرآنی کشور به این آثار ارزشمند توجه جدی نکرده است.
مساله آخر جنگ از زمانی شروع می شود که آقای محسن رضایی به حضرت امام(ره) نامه می نویسند و تجهیزات مورد نیاز جنگ را خدمت حضرت امام (ره) مطرح می کنند و حضرت امام(ره) عنوان می کنند که تهیه این تجیزات از عهده اقتصاد کشور خارج هست. آیا حضرت امام(ره) تنها با استدلال های آیت ا… هاشمی به آخر جنگ رضایت می دهند یا این که دیگر فرماندهان جنگ نیز با آیت ا… هاشمی در آخر جنگ هم عقیده بودند؟
ماجرای استعفای محسن رضایی از فرماندهی سپاه
موضوع آخر جنگ و چگونگی اقناع حضرت امام(ره) جهت پذیرش قطعنامه ۵۹۸ از اهمیت بسیار زیادی برخوردار هست. علت مهم این مساله نیز این بوده که حضرت امام(ره) همواره با رویکرد ادامه جنگ موافق بوده و اعتقاد بودند که جنگ باید تا پیروزی نهایی ادامه پیدا کند. اوضاع حتی به شکلی بوده که حضرت امام(ره) در جلسات شخصی با فرماندهان جنگ اجازه طرح مساله آخر جنگ را نمی داده هست. در نتیجه اقناع و جلب رضایت حضرت امام(ره) در چنین شرایطی بسیار سخت بوده هست. با این همه، آیت ا… هاشمی به چند علت واقع بینانه تلاش می کنند رضایت حضرت امام(ره) را جهت آخر جنگ اخذ کنند.
دلیل نخست این که آیت ا… هاشمی در گفت وگو با بعضی از فرماندهان واقع بین جنگ مانند دریابان شمخانی به این نتیجه می رسد که این جنگ در نهایت هیچ برنده ای نخواهد داشت. دریابان شمخانی در جایی به آیت ا… هاشمی عنوان می کند: «برای ما مشخص شده است که جنگ هیچ برنده ای نخواهد داشت.» آیت ا… هاشمی یک بار به بنده گفتند: «اگر در آن مقطع زمانی یک فرمانده عاقل در سپاه وجود داشت، آقای شمخانی بود که به صراحت به من گفتند جنگ هیچ برنده ای نخواهد داشت.» توصیه دوم این که آیت ا… هاشمی به عنوان یک مدیر کلان نگر به خوبی از اوضاع اقتصادی و مشکلاتی که مردم در وقت جنگ پیدا کرده بودند، آگاهی داشت.
«در سال ۶۶ و در یک مقطع آقای محسن رضایی از فرماندهی سپاه پاسداران استعفا می‌کند که تاکنون کمتر به این عنوان پرداخته شده است هست. این مساله در کتاب خاطرات آیت‌ا.
در نتیجه توانایی اقتصادی کشور را به اندازه ای نمی دیدند که امکان ادامه جنگ در آینده نیز وجود داشته باشد. توصیه دیگر این که هنگامی که آیت ا… هاشمی جهت دیدار از مناطق جنگی به غرب کشور سفر می کنند و فاجعه تاریخی حلبچه را از نزدیک مشاهده می کنند و می بینند که مردم بی گناه چگونه به شکل اسفباری به خاک و خون کشیده شده است اند، در بین همراهان خود عنوان می کند که من به پایتخت کشور عزیزمان ایران می روم و حضرت امام(ره) را جهت آخر جنگ راضی می کنم. استدلال ایشان نیز این بوده که اگر صدام با مردم خود چنین رفتاری می کند، هیچ بعید نیست که با مردم اصفهان، مشهد و تبریز نیز همین واکنش‌ها کند و مردم بی گناه را به خاک و خون بکشد.
البته علائم دیگری نیز در زمینه ضرورت آخر جنگ وجود داشت. جهت مثال سرنگونی هواپیمای مسافربری به وسیله ناو آمریکایی در خلیح فارس یکی از این علائم بود که نشان می داد احتمال دخالت مستقیم آمریکا و هم پیمانانش در جنگ وجود دارد. توصیه دیگر این که جنگ حالت فرسایشی به خود گرفته بود و در زمستان به علت سرمای هوا امکان عملیات وجود نداشت و به همین علت بین عملیات های هر دو طرف جنگ فاصله زیادی می افتاد. آیت ا… هاشمی در کتاب خاطرات خود از جلسه ای با فرماندهان جنگ نام می برد که در این جلسه به فرماندهان عنوان کرده آیا بین عملیات ها فاصله افتاده است و آیا عملیات جدیدی را شروع نمی کنند که پاسخ فرماندهان جنگ به درخواست آیت ا… هاشمی این بوده که فعلا آمادگی جهت یک عملیات تازه وجود ندارد. در کنار همه این پرسشها بعضی اختلافات بین فرماندهان جنگ نیز وجود داشت که آیت ا… هاشمی را به این نتیجه رسانده بود که رضایت حضرت امام(ره) را جهت آخر جنگ جلب کند.
ماجرای استعفای محسن رضایی از فرماندهی سپاه
چه اختلافاتی بین فرماندهان جنگ بود و عنوان اختلافات چه بود؟
اختلافات هم در بین فرماندهان ارتش وجود داشت و هم بین فرماندهان ارتش و سپاه. جهت مثال شهید صیاد شیرازی در آن مقطع با عقیدتی سیاسی و ستاد کل در زمینه حدود اختیارات و تاکتیک های جنگی اختلاف داشتند. از سوی دیگر بعضی فرماندهان سپاه نیز در مورد تاکتیک های مورد نظر ارتش اختلاف سلیقه داشتند. البته آیت ا… هاشمی در کتاب خاطرات خود به صورت دقیق شرح این اختلافات را بازگو نکرده و به صورت سربسته به این پرسشها اشاره کرده هست. جهت مثال یکی از اختلافات اساسی راجع به مدیر ستاد کل نیروهای مسلح بوده است که فرماندهان سپاه به دنبال این بوده اند که یکی از فرماندهان سپاه و به خصوص آقای محسن رضایی فرمانده ستاد کل نیروهای مسلح شود.
از سوی دیگر شهید صیاد شیرازی بر این عقیده بودند که یک ارتشی و به خصوص خود ایشان باید به عنوان مدیر ستاد کل نیروهای مسلح گزینش شوند و آقای محسن رضایی معاونت ایشان را بر عهده بگیرند. به همین علت یکی از مشکل های آیت ا… هاشمی در مدیریت جنگ اختلافات بین فرماندهان و چندگانگی نیروهای نظامی بوده هست. حتی کار به جایی می رسد که بحث ادغام سپاه پاسداران نیز مطرح می شود که در نهایت با مخالفت فرماندهان نظامی مواجه می شود. این در حالی بود که ارتش عراق به صورت کامل یکپارچه و تحت فرماندهی واحد قرار داشت و با چنین چالش هایی مواجه نبود.
آیت ا… هاشمی در کتاب خاطرات خود در سال۶۶ و در صفحه ۲۴۸ عنوان می کند: «آقای صیاد شیرازی آمدند و دنبال تشکیل ستاد قرارگاه بودند که خودشان نیز مسئولیت آن را بر عهده بگیرند.» کار اختلاف بین فرماندهان سپاه و ارتش به جایی می رسد که هنگامی که آیت ا… هاشمی آقای محسن رضایی را به عنوان جانشین خود گزینش می کند، آقای صیاد شیرازی به علت مخالفت با این تصمیم از فرماندهی نیروی زمینی استعفا می دهد. آیت ا… هاشمی در خاطرات خود عنوان می کند «هنگامی که رونوشت استعفای شهید صیاد شیرازی به دست من رسید که البته یک رونوشت نیز خدمت حضرت امام(ره) ارسال شده است بود، به صورت تلفنی علت را از آقای صیاد شیرازی پرسیدم. با این همه، بعد گذشت چند روز آقای صیاد شیرازی از تصمیم استعفا پشیمان شدند و من هم کمک کردم که همچنان در فرماندهی نیروی زمینی ارتش به فعالیت خود ادامه بدهد.»
اختلافات بین فرماندهان جنگ به چه میزان روی مدیریت جنگ تاثیر گذاشته بود؟
مهم ترین علت اختلافات فرماندهان سپاه و ارتش بر سر مدیریت و نحوه ادامه دادن جنگ بود. در سال ۶۷ یعنی سال نهایی جنگ آیت ا… هاشمی تصمیم می گیرند با تشکیل ستادکل نیروهای مسلح اختلاف بین ارتش و سپاه را در زمینه ادامه جنگ حل کنند. در خاطرات آیت ا… هاشمی در سال ۶۷ در صفحه ۱۴۸ آمده است که آیت ا… هاشمی به آقای محسن رضایی اطلاع دادند که جهت مشورت جهت تشکیل ستاد کل نیروهای مسلح از منطقه جنگی به پایتخت کشور عزیزمان ایران بیاید.
آقای محسن رضایی همچنین به آیت ا… هاشمی پیشنهاد می کنند که جهت جلوگیری از اختلافات به وجود آمده خودش از فرماندهی سپاه استعفا دهد و فرماندهی ارتش را بر عهده بگیرد. آیت ا… هاشمی در خاطرات خود عنوان می کند که هنگامی که این پیشنهاد مطرح شد من اشتباهات این طرح را به ایشان گفتم و مخالفت خود را نیز بیان کردم. آقای محسن رضایی به دنبال این بوده که با به دست گرفتن فرماندهی ارتش امکانات ارتش را وارد جنگ کند و به صورت عملی فرماندهی جنگ را بر عهده بگیرد. این پیشنهاد در سال ۶۵ از سوی آقای محسن رضایی مطرح می شود و با مخالفت آیت ا… هاشمی این اختلافات تا سال۶۷ نیز ادامه پیدا می کند. با این همه، در سال ۶۶ و در یک مقطع آقای محسن رضایی از فرماندهی سپاه پاسداران استعفا می کند که تاکنون کمتر به این عنوان پرداخته شده است هست. این مساله در کتاب خاطرات آیت ا… هاشمی در سال ۶۶ و در صفحه ۹۰ ذکر شده است است.
در این خاطرات عنوان شده است که آقای محسن رضایی با نوشتن نامه ای به حضرت امام(ره) به علت پرسشها اداره سپاه، عدم هماهنگی با مدیر جمهور، دکتر روحانی و ارتش از سمت فرماندهی کل سپاه استعفا کرده هست. در نتیجه آقای محسن رضایی جهت استعفای خود چهار علت را ذکر کرده اند. آیت ا… هاشمی در کتاب خاطرات خود عنوان می کند: «آقای رضایی را از این کار نهی کردم و عنوان کردم حضرت امام(ره) استعفای شما را نخواهند پذیرفت و جهت خود شما هم خوب نیست.» با این همه، آقای محسن رضایی سخنان آیت ا… هاشمی را گوش نمی کنند و نامه استعفای خود را تقدیم حضرت امام(ره) می کنند. خبر استعفای آقای محسن رضایی را حاج احمدآقا فرزند حضرت امام(ره) به آقای هاشمی می دهند. با این همه، حضرت امام(ره) با استعفای آقای محسن رضایی موافقت نمی کنند. تصور حضرت امام(ره) از این استعفا این است که این استعفا با نشانه سیاسی و صوری صورت گرفته است.
چرا حضرت امام(ره) تصور می کنند استعفای آقای محسن رضایی سیاسی و صوری است؟
این نقلی است که حاج احمدآقا جهت آیت ا… هاشمی مطرح می کنند. البته منظور ایشان از نشانه سیاسی نشانه جریانی و جناحی نبوده، بلکه سیاست به معنای کلی مورد نظر ایشان بوده است که این استعفا با نشانه و برنامه صورت گرفته هست. در نتیجه آقای محسن رضایی دوباره اقدام به استعفا از فرماندهی سپاه می کنند. یک بار زمانی که عنوان می کنند به ایشان درجه امیری ارتش داده شود تا ایشان بتواند از موضع اوج امکانات ارتش را وارد جنگ کند و بار دوم زمانی است که آقای محسن رضایی به علت اختلاف سلیقه با چهار موردی که عنوان کردم از فرماندهی سپاه استعفا می دهد. در نتیجه در ماجرای آخر جنگ بعضی عوامل داخلی و همچنین بعضی عوامل خارجی نقش داشته اند که در نهایت آیت ا… هاشمی را به این نتیجه می رساند که رضایت حضرت امام(ره) را جهت آخر جنگ اخذ کنند.
برخی عنوان می کنند پذیرش آخر جنگ به شکلی به حضرت امام (ره) تحمیل شده است هست. آیا در واقع این اتفاق رخ داده است؟ حضرت امام در چه شرایطی به آخر جنگ رضایت دادند؟
برخی افراد مغرض چنین مسائلی را مطرح می کنند و عنوان می کنند که این کار به وسیله آیت ا… هاشمی صورت گرفته هست. این در حالی است که حضرت امام(ره) با توجه با استدلال جمعی فرماندهان نظامی تصمیم به پذیرش قطعنامه ۵۹۸ می گیرند و هیچ فردی و از جمله آیت ا… هاشمی به تنهایی در تصمیم حضرت امام(ره) نقش کلیدی نداشته هست. آیت ا… هاشمی از سال ۶۲ و بعد از فتح خرمشهر به دنبال آخر جنگ بود و به همین علت به دنبال رویکردی بود که بتواند زمینه آخر جنگ را به وجود بیاورد. با این همه، کشور عزیزمان ایران زمانی قطعنامه ۵۹۸ را می پذیرد که کشور در اوضاع مناسبی قرار ندارد و هم از نظر اقتصادی و هم از نظر تجهیزاتی در اوضاع قابل قبولی نیست. در نتیجه حضرت امام(ره) نه تنها آیت ا… هاشمی و بلکه هیچ کس را عامل مهم پذیرش قطعنامه تلقی نمی کنند و با توجه به جمیع جهات به آخر جنگ رضایت می دهند. ولی این که آیا حضرت امام(ره) از اصطلاح جام زهر نام می برند، به علت این بود که ایشان به دنبال این بودند که حتی یک ثانیه نیز حکومت صدام بر مردم عراق که در مخالفت با دین اسلام بود، ادامه نداشته باشد و به همین علت که کشور عزیزمان ایران نتوانسته بود حکومت صدام را ساقط کند و مردم مظلوم عراق را نجات دهد، عنوان می کنند که پذیرش قطعنامه جهت ایشان مانند نوشیدن جام زهر بوده است.
به تازگی فرزندان آیت ا… هاشمی از وجود یک وصیتنامه تازه از ایشان خبر داده اند. شما به عنوان مشاور آیت ا… هاشمی از شرح جدیدی راجع به وصیتنامه ایشان آگاهی ندارید؟
بنده چند هفته بعد از درگذشت آیت ا… هاشمی در جلسه ای در کنار آقای محسن هاشمی نشسته بودم و از ایشان پرسش کردم که اوضاع وصیتنامه به چه شکل است که ایشان عنوان کردند ما تنها یک کاغذ A۴ از وصیتنامه ایشان در اختیار داریم که در چند جا هم خط خوردگی وجود دارد که ایشان در سال ۷۶ و هنگامی که با اصرار فاطمه زن جهت بررسی اوضاع قلب خود به دکتر مراجعه کرده اند و مدتی بیهوش بوده اند، نوشته اند. آیت ا… هاشمی در این وصیتنامه به حساب های شخصی خود اشاره می کنند و اوضاع مالی خود را جهت فرزندان تشریح می کنند. آقای محسن هاشمی عنوان می کردند که ما هنوز به دنبال پیداکردن وصیتنامه دوم آیت ا… هاشمی هستیم.
روز بعد از درگذشت آیت ا… هاشمی خانواده ایشان به مجمع آمدند و تمام وسائل ایشان اعم از کتاب ها و لباس های ایشان را با یک وانت به منزل انتقال یافته کردند. با این همه، آیت ا… هاشمی به علت جایگاهی که در نظام سیاسی داشتند، اسناد سری و محرمانه ای را در اتاق خود نگهداری می کردند که از اوضاع آنها بعد از درگذشت ایشان اطلاع دقیقی در دست نیست. اوضاع معنوی ما و کارکنان مجمع نیز بعد از درگذشت آیت ا… هاشمی به شکلی نامساعد بود که هیچ کدام رغبتی جهت حضور در اتاق ایشان نداشتیم.»
واژه های کلیدی: رضایی | استعفا | خاطرات | محسن هاشمی | اخبار سیاسی و اجتماعی
دانلود فایل ها
توجه: ممکن است تمام لینک های دانلود به دستور مقام قضایی حذف شده باشد...
